Inwestowanie w obligacje skarbowe

Ten tekst przeczytasz w 7 min.

Obligacje skarbowe i lokaty bankowe to najchętniej wybierana forma inwestycji w Polsce. Zysk nie jest wielki, ale za to pewny. Na czym polega inwestowanie w obligacje skarbowe? Jak kupić obligacje skarbowe i czy jest to dobra inwestycja?

Czym są obligacje skarbowe?

Obligacje skarbowe (inaczej obligacje Skarbu Państwa) to papiery wartościowe emitowane przez państwo, a konkretnie Ministerstwo Finansów. Potwierdzają one dług emitenta obligacji względem właściciela obligacji. Innymi słowy: kupując obligacje skarbowe, pożyczasz pieniądze państwu. Po upływie określonego czasu następuje wykup, a Ty odzyskujesz swoje pieniądze, powiększone o określony procent.

Obligacje emitować mogą także firmy (obligacje korporacyjne), banki spółdzielcze (obligacje spółdzielcze) czy nawet gminy (obligacje komunalne). Jednak to właśnie obligacje skarbowe cieszą się największą popularnością.

Wszystkie obligacje mają szereg parametrów, takich jak termin wykupu (na jaki czas pożyczamy pieniądze), cena emisyjna (ile płacimy za obligację na rynku pierwotnym) i transakcyjna (ile płacimy na rynku wtórnym) oraz oprocentowanie. Obligacje najczęściej mają oprocentowanie stałe, zmienne lub indeksowane inflacją.

Dowiedz się, w co inwestować bezpiecznie i długoterminowo

Jak kupić obligacje skarbowe?

Obligacje skarbowe można kupować detalicznie lub hurtowo. Ten drugi przypadek dotyczy najczęściej instytucji finansowych lub dużych inwestorów. Hurtowy zakup pierwotny odbywa się poprzez przetargi ogłaszane przez Narodowy Bank Polski. Zakupy hurtowe na rynku wtórnym odbywają się za pośrednictwem specjalnych platform do handlu obligacjami, poprzez rynek Catalyst na Giełdzie Papierów Wartościowych lub poprzez bezpośrednie transakcje kupna-sprzedaży (rynek OTC).

Indywidualnych inwestorów bardziej zainteresuje detaliczny zakup obligacji Skarbu Państwa. Ten zaś odbywa się za pośrednictwem PKO BP i Pekao S.A. – w punktach maklerskich lub Punktach Sprzedaży Obligacji obu instytucji, drogą telefoniczną lub przez jeden z serwisów internetowych, dedykowanych zakupowi obligacji – przede wszystkim obligacjeskarbowe.pl.

W obligacje skarbowe można zainwestować również pośrednio, kupując udziały w funduszu inwestycyjnym specjalizującym się w inwestowaniu w obligacje. Przykładem takiego funduszu jest Santander Obligacji Uniwersalny (dawniej Santander Obligacji Skarbowych). Posiada on 55% obligacji skarbowych i gwarantowanych, 40% obligacji korporacyjnych i 5% jednostek innych funduszy. Posiada alokację geograficzną: 65% na Polskę, reszta na inne kraje m.in. Francję, USA, Holandia i inne kraje.

Zaletą funduszu jest szeroka dywersyfikacja. Wadą jest to, że tak naprawdę nie inwestujemy w konkretne typy obligacji, które mogą determinować naszą strategię inwestycyjną.

Jakie są rodzaje obligacji skarbowych?

Dwa podstawowe parametry, które odróżniają poszczególne typy obligacji to czas oraz oprocentowanie.

• Możemy kupić obligacje stałoprocentowe (S w nazwie), gdzie z góry wiadoma jest wysokość oprocentowania.
• Obligacje referencyjne (R w nazwie) opierają się o stopę referencyjną NBP. W pierwszym miesięcznym okresie odsetki naliczane są według określonego oprocentowania w skali roku. W kolejnych miesiącach jest to aktualna stopa referencyjna NBP.
• Obligacje indeksowane inflacją (I w nazwie) to obligacje, których oprocentowanie jest uzależnione od stopy inflacji.

Wśród najpopularniejszych rodzajów obligacji wymienić można:

• Oszczędnościowe Trzymiesięczne Stałoprocentowe (OTS)
• Roczne Oszczędnościowe Referencyjne (ROR) 
• Dwuletnie Oszczędnościowe Referencyjne (DOR)
• Trzyletnie Oszczędnościowe Stałoprocentowe (TOS)
• Czteroletnie Oszczędnościowe Indeksowane (COI)
• Emerytalne Dziesięcioletnie Oszczędnościowe (EDO) – 10-letnie, indeksowane inflacją
• Rodzinne Oszczędnościowe Sześcioletnie (ROS) – 6-letnie, indeksowane inflacją
• Rodzinne Oszczędnościowe Dwunastoletnie (ROD) – 12-letnie, indeksowane inflacją

Przed wyborem typu obligacji, warto zapoznać się z informacjami zawartymi w liście emisyjnym oraz pozostałymi informacjami o danym typie obligacji, ponieważ różnią się one pod względem takich kwestii jak oprocentowanie, kapitalizacja odsetek czy sposób postępowania w przypadku przedterminowego wykupu.

Znajdziemy tam również informacje na temat możliwości i kosztów zamiany jednego typu obligacji na inny.

Sprawdź, czym jest ruch F.I.R.E.

Typ obligacji skarbowych, a cel

Jak nietrudno zauważyć, niektóre obligacje lepiej sprawdzą się do jednego celu, inne do innego. Najdłuższe – 10- czy 12-letnie, sprawdzą się jako lokata długoterminowa, przeważnie zakładana z myślą o dzieciach czy emeryturze.

W realizacji tego drugiego celu pomóc może konto IKE-Obligacja lub IKZE-Obligacje, w ramach których możemy nabywać obligacje skarbowe z myślą o emeryturze i korzystać z ulg podatkowych. Minusem inwestowania w obligacje skarbowe w tak długim terminie, oprócz zamrażania swojego kapitału na długi czas, jest potencjalnie większe ryzyko – trudno przewidzieć, w jakiej kondycji będzie Skarb Państwa za 10 czy 12 lat.

Obligacje krótkoterminowe – trzymiesięczne, roczne czy nawet dwuroczne – oferują większą elastyczność. Mogą służyć do bezpiecznego przechowania oszczędności w krótkim i średnim okresie, bez jasno sprecyzowanego celu.

Zobacz także: OIPE, IKE, Goldsaver – zestawienie

Cena obligacji skarbowych

Cena emisyjna jednej obligacji to 100 zł.

Obligacje skarbowe a podatki

Zysk z obligacji skarbowych podlega opodatkowaniu – 19 proc. (podatek od zysków kapitałowych, zwany także podatkiem Belki)

Zobacz także: Złoto i podatki

Obligacje skarbowe a ryzyko

Inwestycja w obligacje, tak jak każda inna inwestycja, łączy się z ryzykiem, choć w przypadku obligacji skarbowych jest ono względnie niskie.

Tym, co może zagrażać w przypadku obligacji skarbowych, jest ewentualne bankructwo czy niewypłacalność emitenta. Czy takie sytuacje się zdarzają? Oczywiście, że tak. Bankructwa wewnętrzne państw, które wiążą się z brakiem możliwości wywiązania się z takich zobowiązań jak obligacje, zdarzały się w historii niejednokrotnie. Najgłośniejsze w ostatnich latach przypadki to z pewnością Grecja czy Argentyna – kraje, którym bankructwo zdarzyło się kilkukrotnie. Polska Republika Ludowa ogłosiła niewypłacalność w marcu 1981 roku.

Współcześnie ryzyko bankructwa jest stosunkowo niskie, choć nie należy z góry zakładać, że jest to coś, co nigdy się nie wydarzy. Kupując obligacje Skarbu Państwa, warto choć trochę orientować się w tym temacie.

Uruchomiona wobec Polski przez Komisję Europejską procedura nadmiernego deficytu oraz plan budżetowy na 2025 z rekordowym deficytem, to z pewnością sygnały, które powinny wzbudzić naszą czujność.

Obligacje skarbowe innych krajów

Kluczem do prawdziwego bezpieczeństwa finansowego jest dywersyfikacja. Jak wspominaliśmy wcześniej, w obligacje można inwestować poprzez fundusze obligacji. Daje to nam dodatkową korzyść w postaci dywersyfikacji, choć traci pewne zalety inwestowania w obligacje bezpośrednio.

Co do zasady obligacje skarbowe na rynku pierwotnym są przeznaczone dla obywateli danych państw. Można kupić je poprzez fundusze inwestycyjne indeksowane oraz ETF-y. Można też kupić obligacje skarbowe bezpośrednio, na rynku wtórnym, za pośrednictwem platform transakcyjnych, które oferują taką możliwość np. DEGIRO czy EXANTE.

Tutaj warto jednak pamiętać o tym, że dochodzi nam ryzyko walutowe. Kupując obligacje amerykańskie zwiększamy swoją ekspozycję na Stany Zjednoczone i ich dług, ale także na samego dolara amerykańskiego i parę USDPLN.

Sprawdź, czy warto inwestować w złoto

Inwestycja w obligacje – czy warto?

Czy warto lokować swoje środki w obligacjach Skarbu Państwa? Po części tekst ten dostarczył chyba argumentów, które jednych przekonają, innych zniechęcą. Faktem jest, że obligacje skarbowe to inwestycja stosunkowo bezpieczna. Posiada także pewien dodatkowy atut – atut patriotyczny – wszak poprzez obligacje skarbowe wspieramy państwo.

Z pewnością nawet wśród bezpiecznych form inwestycji, znaleźć możemy inne, równie lub nawet bardziej atrakcyjne (chociażby złoto). Jednak – co zawsze podkreślamy – kluczem do prawdziwego bezpieczeństwa finansowego jest dywersyfikacja. I patrząc na obligacje skarbowe z tego punktu, są one jak najbardziej aktywem godnym uwagi.

Detaliczne obligacje skarbowe stanowić mogą istotny składnik bezpiecznej części portfela. Ich zróżnicowanie również może wspomóc nas w jeszcze większej, wewnętrznej dywersyfikacji.

Dowiedz się, czym jest i jak działa Goldsaver

Powyższy tekst nie stanowi rekomendacji inwestycyjnej w rozumieniu art. 42 ust. 1 i art. 76 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o doradztwie inwestycyjnym (Dz. U. 2005 nr 183 poz. 1538 z późn. zm). Ma on na celu jedynie edukację. Pamiętaj, że to Ty jesteś swoim najlepszym doradcą finansowym i podejmujesz decyzje na własną odpowiedzialność. Każda inwestycja wiąże się z ryzykiem utraty części lub całości zainwestowanych pieniędzy.