1. Goldsaver
  2. Knowledge Base
  3. Artykuły blogowe
  4. Dlaczego nawyki mogą usprawnić Twoje finanse?

Dlaczego nawyki mogą usprawnić Twoje finanse?

Ten tekst przeczytasz w 8 min.

Skąd się biorą nawyki? Jak duży mamy wpływ na ich kształtowanie i jak mogą zmienić twoje finanse? Szukając odpowiedzi na te pytania można poznać wiele ciekawych technik, które podniosą naszą produktywność i pomogą poprawić finansową sprawność. 

dlaczego nawyki mogą usprawnić twoje finanse?
dlaczego nawyki mogą usprawnić twoje finanse?

Z teoretycznego punktu widzenia, nawyk to czynność automatyczna, którą nabywamy w drodze wielokrotnego powtarzania. Nawyk pojawia się gdy w reakcji na bodziec, zachowujemy się w określony sposób, co z kolei wiąże się z jakąś nagrodą. Może to być np. dobre samopoczucie lub jakaś inna konkretna korzyść.   

Zatem nawyk składa się z: 

  1. bodźca/wyzwalacza 
  2. czynności/działania 
  3. nagrody/korzyści 

Poza wspomnianym mechanizmem bodźca – działania i nagrody, musimy podkreślić także powtarzalność takiego mechanizmu. Bez niej nie pojawi się nawyk. 

Potwierdzają to wyniki badania dr Philippy Lally (How are habits formed: Modelling habit formation in the real world, European Journal of Social Psychology, 2010). Badanie wykazało, że czas, którego potrzebujemy do tego, by zachowanie stało się nawykiem, wynosi od 18 do 254 dni (mediana 66, czyli ok. dwóch miesięcy).

Mechanizm ten bada i opisuje wielu poczytnych autorów takich jak Stephen Covey w swoich 7 nawykach skutecznego działania. Książka ta sprzedała się w kilkudziesięciu milionach egzemplarzy na całym świecie. Próbę przybliżenia i „oswojenia” nawyków podejmują także Charles Duhigg w Sile nawyku (ang. The Power of Habit) oraz James Clear w Atomowych nawykach (ang. Atomic Habits).

Sprawdź, ile kosztuje kondycja i ile zapłacisz za brak ruchu

Więcej niż automat – różne spojrzenia na nawyk

Zdaniem dr Stephen Coveya, autora bestsellerów o przywództwie i samorozwoju nawyk to przecięcie trzech elementów: wiedzy, umiejętności i pragnienia.

Wiedza pozwala ci odpowiedzieć na pytanie „co robić” i „dlaczego”. Umiejętności to po prostu twoje zdolności do wykonania danej czynności. Z kolei pragnienie (które można w tym przypadku rozumieć po prostu jako motywację) oznacza chęć lub wolę wykonania tej czynności. 

Covey podkreśla, że aby nawyk się wytworzył i zaczął działać, wszystkie trzy elementy muszą występować razem. Mówiąc inaczej – muszą się na siebie nałożyć. Nowością w podejściu Coveya było spojrzenie na nawyk to coś więcej niż automatyczne działanie. Ma to być świadomy proces, który wynika z połączenia wspomnianych trzech składników.

Spośród wymienionych wcześniej autorów interesujące są również koncepcje Charlesa Duhigga i Jamesa Cleara. Pierwszy z nich, w książce Siła nawyku skupił się na tym, jak powstają nawyki, jak działają i jak można je zmieniać. Duhigg wprowadził bardzo ciekawy model „pętli nawyku”, który może być pomocny we wprowadzeniu teorii o nawykach w życie.

Zobacz także: Zostań esencjalistą i lepiej bilansuj swoje finanse

„Pętla” to koncepcja powstawania nawyku, która w największym stopniu przypomina sposób w jaki definiuje nawyk klasyczna psychologia. Zdaniem Duhigga nawyk składa się z wyzwalacza, rutyny i nagrody. 

Przypomnijmy: Covey podkreślał rolę uświadomienia procesu, zaś Duhigg sugeruje, że powinniśmy skupić się na automatyzmach i uczeniu naszego mózgu powtarzalnych czynności. To jednak tylko pozorna sprzeczność. Zrozumiemy to wyraźnie kiedy poznamy klucz do zmiany nawyków jaki proponuje Duhigg. 

Autor Siły nawyku sugeruje, że najskuteczniejszym sposobem zmiany nawyków jest zastąpienie rutyny (drugiego elementu) nowym działaniem, przy jednoczesnym zachowaniu wyzwalacza i nagrody.

Zdaniem Duhigga zastosowanie „pętli nawyku” w praktyce wymaga więc świadomej ingerencji w automatyczny (i nie zawsze uświadomiony) proces. 

Taka ingerencja wymaga kilku kroków:

1. Zidentyfikuj pętlę nawyku

2. Eksperymentuj z nowymi rutynami

3. Zrozum prawdziwą naturę nagrody

4. Zaplanuj nowe zachowanie

5. Monitoruj swoje postępy

6. Wytrwaj mimo przeszkód

Zatem żeby skutecznie wykorzystać teorię „Pętli nawyku” w naszym życiu, powinniśmy doskonale zrozumieć, jakie nawyki towarzyszą nam obecnie. Podzielić je na te, które są dla nas dobre i na te, które są szkodliwe. 

Zobacz także: Sport i oszczędzanie grają w jednej drużynie

Potęga małych zmian

Jeszcze dalej, w praktycznym podejściu, poszedł drugi ze wspomnianych autorów, który Atomowych nawykach podkreśla znaczenie małych, codziennych zmian, które prowadzą do wielkich rezultatów. Clear skupił się na praktycznych strategiach budowania pozytywnych nawyków i eliminowania tych, które sami zdefiniujemy jako negatywne.

Autor Atomowych nawyków przekonuje, że kluczem do sukcesu są konsekwencja i systematyczność, a nie jednorazowe wysiłki. Warto spojrzeć na nawyk nie jak na wielkie postanowienie noworoczne czy życiowe ale jak na mały krok, który kumuluje się z czasem. 

Równolegle warto skupić się na budowaniu systemów zachowań, a nie jedynie na osiąganiu celów. Jak doskonale wiadomo, skuteczne wyznaczenie celu to kluczowa sprawa w twoim życiu. Cele określają, gdzie chcesz się znaleźć za określony czas, ale to systemy pozwalają ci tam dotrzeć.

Dowiedz się, w co inwestować bezpiecznie i długoterminowo

Jak zacząć?

Z pomocą przychodzi technika dwóch minut, której różne odmiany pojawiają się w pracach ekspertów takich jak wspomniany James Clear. Jej główne założenie polega na tym, że jeśli coś zajmuje mniej niż dwie minuty, zrób to od razu. Z kolei w przypadku większych zadań możesz użyć tej samej zasady, aby w ogóle rozpocząć działanie. Pozostając przy założeniach atomowych nawyków Cleara zamiast myśleć o całym zadaniu, powinniśmy skupić się na pierwszym kroku, który można wykonać w dwie minuty. 

Eksperci przekonują, że rozpoczęcie działania często eliminuje największą barierę: opór przed startem. Co więcej, jest bardzo prawdopodobne, że gdy już zaczniesz działać, prawdopodobnie poświęcisz na dane zadanie więcej niż dwie minuty. 

Ta technika przydaje się zarówno w codziennym działaniu, jak i we wdrażaniu nowych nawyków i przede wszystkim w walce z jednym największych wrogów skutecznego działania – prokrastynacją. To nic innego jak przesuwanie działania w czasie.

Dlaczego to działa?

W tym miejscu warto powrócić na chwilę do świata psychologii by lepiej zrozumieć dlaczego sposoby takie jak „technika dwóch minut” w ogóle działają. Jednym z wyjaśnień może być Efekt Zeigarnik. To zjawisko psychologiczne oparte na spostrzeżeniu, że niedokończone zadania lub przerwane czynności są zapamiętywane przez ludzki mózg lepiej niż te, które zostały zakończone. Nazwa efektu pochodzi od Blumy Zeigarnik, radzieckiej psycholog, która odkryła to zjawisko w latach 20. XX wieku.

Zeigarnik odkryła to zjawisko podczas obserwacji kelnerów przy pracy. Mocno zabiegani pracownicy restauracji pamiętali zamówienia klientów jedynie do momentu ich realizacji. Po zakończeniu transakcji szybko zapominali szczegóły zamówienia. Swoje spostrzeżenia Zeigarnik potwierdziła poprzez przeprowadzenie eksperymentów, których uczestników proszono o wykonanie różnych zadań, przy czym niektóre z nich były celowo przerywane. Finalnie okazywało się, że uczestnicy lepiej pamiętali o zadaniach przerwanych niż tych ukończonych.

Jak wykorzystać efekt Zeigarnik do zwiększenia produktywności na co dzień?

  1. Zacznij od małego kroku: rozpoczęcie pracy nawet nad trudnym zadaniem może stworzyć napięcie, które zmotywuje cię do jego zakończenia
  2. Dziel zadania na etapy: świadome przerwy w zadaniu (z jasnym planem powrotu) mogą poprawić twoją skupienie i kreatywność
  3. Unikaj rozpraszania się: efekt Zeigarnik może działać przeciwko Tobie, jeśli zostawiasz zbyt wiele niedokończonych spraw – może to prowadzić do przeciążenia umysłu i braku kontroli nad zadaniami

Czytaj także: Inwestowanie jednorazowe czy rozłożone w czasie? Tajniki DCA

Nawyki i sprawność finansowa

Wykształcenie dobrych nawyków może ci pomóc w podniesieniu sprawności finansowej. Nawyki mogą być w tym procesie równie kluczowe jak dobrze wyznaczony cel czy odpowiednia motywacja. Przypomnijmy 5 najważniejszych nawyków finansowych, o których już pisaliśmy na blogu Goldsaver.pl:

1. Płać najpierw sobie

Płać najpierw sobie to nawyk bajecznie prosty. Każde pieniądze da się wydać. Ludzie, którzy zarabiają więcej, są w stanie wydawać nawet więcej niż zarabiają, gdyż czują się bezpieczniej lecz wraz z takim poczuciem pojawia się ryzyko tzw. inflacji stylu życia czyli niekontrolowanego wzrostu wydatków. Nie ma pieniędzy, których nie dałoby się wydać. Dlatego kluczem do tego, by zaoszczędzić jakąkolwiek kwotę, jest uchronienie tej kwoty przed staniem się wydatkiem.  

2. Oszczędzaj i odkładaj

Zawsze coś może stać na przeszkodzie w oszczędzaniu. A to niskie dochody, a to wysokie wydatki, a to zbliżające się wakacje, a to święta czy nieplanowane wydatki związane z awarią samochodu. Oszczędzanie jakiejkolwiek kwoty pozwala nam wyrobić nawyk, zaś sama kwota z czasem może się zmieniać. Oczywiście lepiej oszczędzać 100 zł zamiast 50, ale lepiej też oszczędzać 50 zł zamiast 0 zł. Pamiętaj też, że oszczędzasz naprawdę tylko wtedy kiedy zaoszczędzoną kwotę odkładasz. 

3. Prześpij się z wydatkiem

Nie każdy spontaniczny pomysł na nowy zakup musi być trafiony. Czasem lepiej dać sobie trochę czasu na zastanowienie się, przeanalizowanie sytuacji. Niekoniecznie musi to oznaczać, że ten czas na refleksję zaowocuje rezygnacją z zakupu. Może dojdziemy do wniosku, że potrzebujemy kupić tę rzecz, ale lepszą i droższą, aby lepiej i dłużej nam służyła. Spontaniczny zakup może być nie tylko zbędny, ale i nietrafiony – może nie spełniać naszych oczekiwań.

4. Trzymaj część oszczędności w bezpiecznych aktywach

Form lokowania pieniędzy jest wiele i posiadają one zróżnicowaną charakterystykę. Złota zasada wielu inwestorów brzmi, by nie trzymać wszystkich jaj w jednym koszyku. Dywersyfikacja, a więc dzielenie inwestycji czy majątku na mniejsze części ulokowane w różnego rodzaju aktywach, to strategia, która pozwala minimalizować straty w przypadku zawirowań czy niepewności.

5. Regularne podsumowania i kalibracja

Wracanie do swoich finansów i wprowadzanie drobnych poprawek to rzecz dość oczywista, niemniej jednak wiele osób poprzestaje na jednym, dwóch, trzech miesiącach. Tymczasem to właśnie te okresowe przeglądy finansów mogą stanowić potężne narzędzie ułatwiające podejmowanie decyzji na przyszłość oraz wyciąganie wniosków z decyzji podjętych w przeszłości. 

Dowiedz się, czym jest inflacja stylu życia

Podsumowanie

Kiedy lepiej zrozumiemy naturę nawyków, ich źródła i mechanizmy ich powstawania, dużo łatwiej będzie nam przejść przez kluczowy dla poprawy finansów proces, odpowiedzi na 3 ważne pytania:

  1. Które z moich nawyków są dobre dla moich finansów a które nie?
  2. Jak mogę zmienić złe nawyki?
  3. Jakie nowe nawyki finansowe powinienem wprowadzić?

Z kolei świadomość istnienia “efektu Zeigarik” i “techniki dwóch minut” powinna pomóc w tym, by zmianę zacząć już dziś! Powodzenia! 

Sprawdź, czym jest i jak działa Goldsaver

Czy ten artykuł był dla Ciebie przydatny?

Powiązane artykuły

Zostaw komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.